Ponad 400 publikacji wydanych w 2023 roku na Pomorzu lub o Pomorzu oraz przez pomorskich twórców brało udział w konkursie Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza”. Laureatów poznaliśmy 18 października podczas uroczystej gali w Centrum św. Jana w Gdańsku.

Literacką Książką Roku został wielowymiarowy portret jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci w powojennej historii Polski – „Urban. Biografia”  autorstwa Doroty Karaś i Marka Strelingowa. 

Pomorską Książką Roku nagrodzono monografię „Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” Wojciecha Skóry, czyli historia Słupska w roku 1945, ukazana z odrębnych perspektyw trzech różnych nacji.

Historyk literatury, wykładowca i założyciel wydawnictwa słowo / obraz terytoria, Stanisław Rosiek został uhonorowany za całokształt pracy twórczej.

Laureatem Kaszubskiej Nagrody Literackiej został Jerzy Stachurski, kompozytor, polsko- i kaszubskojęzyczny poeta oraz autor tekstów.

Nagrodę Czytelników zdobyła „Welewetka. Jak znikaja Kaszuby” Stasi Budzisz.

W konkursie brało udział dziewięć publikacji, które zostały wyłonione z ponad 400 zgłoszonych do Biura Nagrody. Ostateczną listę nominacji ustaliło Jury w składzie: Władysław Zawistowski (przewodniczący), prof. dr hab. Edmund Kizik, dr hab. Katarzyna Szalewska, prof. UG, dr Katarzyna Banucha oraz Dagny Kurdwanowska.

Nagroda jest przyznawana w dwóch kategoriach (Literackiej oraz Pomorskiej Książki Roku), do których trafiają tytuły wydane w roku wcześniejszym. W każdej edycji Jury dokonuje również wyboru laureata lub laureatki Nagrody za Całokształt Twórczości. Podczas gali tradycyjnie przyznawane są również Kaszubska Nagroda Literacka oraz Nagroda Czytelników.

Decyzją Jury nagrody w poszczególnych kategoriach otrzymali:

LITERACKA KSIĄŻKA ROKU: „Urban. Biografia” – Dorota Karaś, Marek Sterlingow, Wydawnictwo Znak

Docierając do tysięcy stron archiwów i dokumentów, przeprowadzając setki godzin wywiadów Dorota Karaś i Marek Sterlingow, stopniowo odkrywają przed czytelnikami zagmatwane losy Jerzego Urbana, tworząc wielowymiarowy portret jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci w powojennej historii Polski. „Urban. Biografia” to nie tylko historia głównego bohatera. To także spojrzenie na Polskę od czasów wojny po komunizm wraz z jego upadkiem i czasy współczesne.

​​Dorota Karaś – urodziła się w Szczecinie, mieszka w Gdańsku. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Reporterka od 15 roku życia („Świat Młodych”, „Kurier Szczeciński”, „Głos Wybrzeża”, „Gazeta Gdańska”). Od 25 lat w „Gazecie Wyborczej”. Autorka sztuki teatralnej „Przebitka” (pod pseudonimem Izabella Wąsińska), zbioru wywiadów „Szafa, czajnik obwodnica. Rozmowy z obcokrajowcami”, oraz trzech biografii: „Cybulski. Podwójne salto”, „Walentynowicz. Anna szuka raju” i „Urban.Biografia” (dwie ostatnie wspólnie z Markiem Sterlingowem).

Marek Sterlingow – reportażysta, dziennikarz i pisarz, autor książek biograficznych. Były dziennikarz „Gazety Wyborczej” i Radia Gdańsk. Wspólnie z Dorotą Karaś w 2020 roku napisał biografię Anny Walentynowicz. W 2023 wspólnie wydali kolejną książkę – Urban to reporterska biografia kontrowersyjnego rzecznika rządu generała Wojciecha Jaruzelskiego i czarnej legendy PRL.

Laudacja > Czytaj TUTAJ

Wszystkie pozycje nominowane w kategorii Literacka Książka Roku 2023:

  1. „Irlandia wstaje z kolan” – Marta Abramowicz, Wydawnictwo Krytyki Politycznej
  2. „Jak znikają Kaszuby” – Stasia Budzisz, Wydawnictwo Poznańskie
  3. „Urban. Biografia” – Dorota Karaś, Marek Sterlingow, Wydawnictwo Znak
  4. „Gerda” – Krzysztof A. Zajas, Wydawnictwo Marginesy

POMORSKA KSIĄŻKA ROKU: „Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” – Wojciech Skóra, Wydawnictwo Rys

Profesor Wojciech Skóra, historyk i badacz, w monografii „Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” pochyla się nad zagadnieniem słupskiego „trójskoku historycznego” – okresu, w którym miasto przeszło spod władzy niemieckiej pod kontrolę sowiecką, by w końcu stać się polskie. Rekonstruuje historię, ukazując odrębne pamięci trzech nacji i wchodząc z nimi w polemikę. Profesor przekazuje czytelnikom godziny analiz, zaangażowania i dokładności w ocenie, tworząc fascynującą opowieść o Słupsku zrzucającym powojenne dekoracje i stopniowo budzącym się do nowego życia.

Prof. dr hab. Wojciech Skóra – polski historyk, prof. dr hab. Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na trzech obszarach: dziejach dyplomacji w XX stuleciu, działalności służb specjalnych w pierwszej połowie XX wieku oraz historii najnowszej Pomorza (Zachodniego i Nadwiślańskiego). Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii (z wyróżnieniem) uzyskał w 1998 roku w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego. Tego roku otrzymał nagrodę Gdańskiego Towarzystwa Naukowego za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych”. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 2007 roku na Uniwersytecie Szczecińskim. Podstawą była książka „Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność”, Toruń 2006. Tytuł profesora otrzymał w 2014 roku. Od 2015 roku członek Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk. Stypendysta Fundacji z Brzezia Lanckorońskich (Polska Akademia Umiejętności, na badania w Londynie).

Laudacja Pomorska Książka Roku > Czytaj TUTAJ

Wszystkie pozycje nominowane w kategorii Literacka Książka Roku 2023:

  1. „Zachodni front śródmieścia Gdańska. Studium urbanistyczno-konserwatorskie” – Łukasz Bugalski, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria
  2. „Młyny wodne, wiatraki i kieraty w XIX i 1 połowie XX w. na terenie Pomorza (w granicach dawnych Prus Zachodnich). Technika i architektura” – Maciej Prarat, Wydawnictwo Naukowe UMK
  3. „Privilegia Casimiriana. Przywileje Króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” – Marcin Grulkowski, Wydawnictwo Muzeum Gdańska
  4. „Słupsk 1945. Miasto Niemców, Sowietów i Polaków” – Wojciech Skóra, Wydawnictwo Rys
  5. „Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej” – Piotr Wróblewski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej

NAGRODA ZA CAŁOKSZTAŁT PRACY TWÓRCZEJ: Stanisław Rosiek

Historyk literatury, eseista, wykładowca i wydawca. Debiutował w połowie lat 70. w „Litterariach”. Był członkiem redakcji „Punktu” i „Pod­punktu” oraz rocznika „Punkt po Punkcie”. Współredagował z Marią Janion trzy tomy z serii „Transgresje”, ze Stefanem Chwinem napisał docenioną przez Fundację im. Kościelskich książkę „Bez autorytetu”. Zajmował się badaniami nad kultem pośmiertnym Adama Mickiewicza. Efektem były książki „Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety” i „Mickiewicz (po śmierci)”.  Wreszcie, na swojej literackiej drodze, spotkał Brunona Schulza. Rozległość i wielotorowość jego myśli opisał w „Słowniku schulzowskim” (we współpracy z Włodzimierzem Boleckim i Jerzym Jarzębskim). „Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza”, to z kolei pełnowymiarowy, pogłębiony portret człowieka grającego swoich dziełach stylem, wyobraźnią i egzystencją.

W literaturze „szuka przede wszystkim drugiego człowieka”. Profesor Stanisław Rosiek oddaje mu głos, który mocno wybrzmiewa w publikacjach wydawnictwa słowo / obraz terytorie. To miejsce niezwykle estetyczne i – niczym udane dzieło literackie – od początku spójne w narracji. Ceni ironię, która daje mu „poczucie powagi i niepowagi istnienia”. Dystans do rzeczywistości, cecha ceniona przez literackich przyjaciół, towarzyszy Profesorowi od lat – nie tylko w twórczości, ale także w odkrywaniu świata poza literackiego.

Laudacja Całokształt Pracy > Czytaj TUTAJ

NAGRODA CZYTELNIKÓW: „Jak znikają Kaszuby” – Stasia Budzisz, Wydawnictwo Poznańskie

Przez trzy tygodnie trwał plebiscyt, w którym czytelnicy mogli oddać swój głos na ulubioną książkę spośród wszystkich nominowanych. Wygrała pozycja „Welewetka. Jak znikają Kaszuby”. To wielowątkowa narracja o losach kaszubskiej mniejszości, która od lat boryka się z poszukiwaniem własnej tożsamości oraz nieufnością otoczenia. Autorka dogłębnie bada historyczne i kulturowe doświadczenia regionu, zachęcając do pogłębionej debaty na temat teraźniejszości i przyszłości Kaszub. Budzisz zagląda tam, „gdzie bolesne i wstydliwe”, sprawiając, że „Welewetka” pulsuje emocjami.

Stasia Budzisz – niezależna reporterka. Pisze dla OKO.press, Krytyki Politycznej, Nowej Europy Wschodniej i Przekroju. Zajmuje się Kaukazem, Europą Wschodnią i Kaszubami. W 2019 roku zadebiutowała książką reporterską „Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”.  W 2023 roku ukazał się jej drugi reportaż o rodzinnych Kaszubach, „Welewetka. Jak znikają Kaszuby”.

KASZUBSKA NAGRODA LITERACKA: Jerzy Stachurski

Kaszubska Nagroda Literacka przyznawana jest za wyjątkowe osiągnięcia literackie w języku kaszubskim, obejmujące także tłumaczenia na ten język dokonane w roku poprzedzającym przyznanie nagrody oraz za całościowy dorobek twórczy w tym języku. Organizatorem nagrody jest Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, a jej partnerem oraz fundatorem jest Samorząd Województwa Pomorskiego.

Działalność Jerzego Stachurskiego trudno zamknąć w kilku słowach. To kompozytor, polsko- i kaszubskojęzyczny poeta oraz autor tekstów; pełnowymiarowy artysta, doskonały obserwator i pełen empatii pedagog. Poetycką podróż rozpoczął w 1974 roku, a jego pierwszy tomik „Té pòkazëją na mnie” ukazał się sześć lat później. W 2022 roku Tomasz Fopke nazwał go „ojcem współczesnej muzyki kaszubskiej”. Za krzewienie kaszubszczyzny otrzymał „Ryngraf Witosława” – odznaczenie przyznawane przez Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Kaszubskiego „Remùsowi Drëszë”. Jak podkreśla: „każdy z nas może coś wnieść do kaszubszczyzny”. To nie tylko wszechstronny artysta, ale i zaangażowany działacz społeczny. Od lat jest członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Czeczewie. Uhonorowany wieloma odznaczeniami i nagrodami, m.in. Pomorską Nagrodą Artystyczną, Skrą Ormuzdową, Medalem Stolema, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Jerzy Stachurski – kompozytor, polsko- i kaszubskojęzyczny poeta, autor sztuk scenicznych dla dzieci, widowisk teatralnych, piosenek, kolęd i pastorałek, a także pedagog. Urodził się w Gdańsku w rodzinie o korzeniach kaszubsko-krakowskich. Ukończył Akademię Muzyczną w Gdańsku i filologię polską na Uniwersytecie Gdańskim. Jako poeta debiutował w prasie w 1974 r., a w 1980 ukazał się jego tomik „Té pòkazëją na mnie”. W późniejszych latach opublikował zbiory poetyckie „Droga”, „Procesje”, „Naczynia połączone mowy”, „Lustro rzeki”, „Czeczewo” (2021). Wspólnie z Mieczysławem Abramowiczem napisał sztuki: „Chodzi, chodzi Baj po świecie”, „Księżyc nad Colorado” i „Gwiazdy, gwiżdże, muzykanci”, wystawiane w teatrach lalkowych w całej Polsce.  Jest także autorem oryginalnych widowisk słowno-muzycznych „Przedkòwò”, „Jastrë”, „Pusta noc”, „Pomieczyno in memoriam”.

Laudacja Kaszubska Nagroda Literacka > czytaj TUTAJ

Gala wręczenie nagrody

Galę Nagrody poprowadził Michał Piotrowski. O oprawę muzyczną gali zadbał solista saksofonowy Dariusz Herbasz. Spotkanie z nominowanymi i nagrodzonymi oraz licznie przybyłą do Centrum św. Jana publicznością uświetnił występ zespołu Raz Dwa Trzy.

Pomorską Nagrodę Literacką w kategoriach Literacka i Pomorska Książka Roku, a także Nagrodę za Całokształt Pracy Twórczej oraz Kaszubską Nagrodę literacką stanowi statuetka „Wiatr od morza” oraz nagroda pieniężna. Nagroda Czytelników ma charakter honorowy.

Fundatorem Nagrody jest Samorząd Województwa Pomorskiego, jej operatorem jest Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku. Współorganizatorem gali jest Nadbałtyckie Centrum Kultury.

Materiały filmowe z Gali Pomorskiej Nagrody Literackiej: OGLĄDAJ TUTAJ

Autorem fotgrafii jest Paweł Marcinko.

Za: WBPG